بیوتروریسم و جنگ افزارهای بیولوژیک، از گذشته تا به امروز: یک مطالعه مروری کلاسیک

بیوتروریسم، به هر گونه اقدام وحشت زا و آسیب رسان گفته می‏شود که با استفاده از آزادسازی یا انتشار عمدی عوامل بیولوژیک شدیداً بیماری‏زا شامل انواعی از میکروارگانیسم‏ها و یا سموم بیولوژیک، انجام پذیرد. با تهدیدات فزاینده تروریسم، لازم است که خطر مواجه با انواع میکروارگانیسم‏ها به عنوان یک ابزار قدرتمند تهاجم و تهدید، جدّی گرفته شود. این مقاله، به توضیح مفهوم جنگ افزارهای بیولوژیک و روند توسعه تاریخی آن، با تأکید بر تلاش‏ها برای کنترل تکثیر این نوع تسلیحات در طول زمان می پردازد. اثرات بالقوّه بیماری‏های مسری بر روی مردم و نیروهای نظامی، از 600 سال قبل از میلاد شناخته شده بود. استفاده از قربانیان طاعون به عنوان سلاح در جنگ‏های قرون وسطی و توسعه آبله بر ضدّ بومیان در آغاز کشف قاره آمریکا، توسعه جنگ افزارهای بیولوژیکی در جریان جنگ جهانی اول، دوم و دوران جنگ سرد و حتی در آغاز هزاره سوم، همگی نشان از اهمیت استراتژیک قدرت بازدارندگی میکروارگانیسم‏های بیماری زا برای برتری جویی بعضی دولت‏ها و فرقه‏ها داشته و دارد. تلاش‏های تاریخی در استفاده از بیماری‏های عفونی‏ به عنوان جنگ افزار بیولوژیکی، نشان می‏دهد که تمایز بین رخ داد طبیعی اپیدمی یک بیماری عفونی و وقوع آن در نتیجه یک حمله بیولوژیکی عمدی، بسیار مشکل است. همین ویژگی، به کارگیری آن را برای اهداف برتری جویی میسّر ساخته است. توافقات بین المللی برای کنترل توسعه جنگ افزارهای بیولوژیک همچون پروتوکل 1925 ژنو و کنوانسیون منع توسعه، تولید و ذخیره سازی تسلیحات باکتریولوژیک و توکسینی نیز نتوانسته است به کنترل توسعه و به کارگیری جنگ افزارهای بیولوژیک منجر گردد. مقاله حاضر از نوع مروری سنتی است و هدف از آن، افزایش آگاهی مردم به ویژه دست اندرکاران امور پزشکی و مسؤولین کشور می باشد.